Hersenschudding in de sport: hoe het brein het lichaam beïnvloedt
- fredericvanburm
- 11 minuten geleden
- 3 minuten om te lezen
Er is niets ‘minimaal’ aan een minimale impact
Hoewel sportgerelateerde hersenschuddingen vaak worden omschreven als mild traumatic brain injuries (mTBI), blijkt uit de meeste studies dat de gevolgen allesbehalve minimaal zijn. De impact van zo’n schijnbaar onschuldige klap op het hoofd kan diepgaande effecten hebben – niet alleen op het brein zelf, maar ook op het hele bewegingsapparaat.
Recente onderzoeken werpen steeds meer licht op de invloed van neurologische en hormonale circuits, die hun oorsprong vinden in de hersenen en de hypothalamus. Deze systemen spelen een centrale rol in de regulatie van spieren, pezen en botten. Simpel gezegd: wat er in het hoofd gebeurt, heeft effect op het hele lichaam.
No brain, no game
Neem bekende sporters zoals Vincent Kompany, Axel Witsel en Paul Nardi. Alle drie kregen ze te maken met niet-contactblessures nadat ze eerder een impact op het hoofd hadden opgelopen. Toeval? Volgens de wetenschap niet.
Kompany, vaak bestempeld als de ‘glazen man’, miste door blessures bijna 1200 dagen – dat is ruim drie jaar van zijn carrière. Axel Witsel liep een Achillespeesblessure op zonder enig contact, kort nadat hij thuis over een kinderhekje was gevallen. En doelman Paul Nardi brak zijn been tijdens een uittrap in een Europese match, na twee eerder opgelopen hersenschuddingen.
Opvallend: tot wel 75% van alle hersenschuddingen in de sport zijn niet het gevolg van een harde botsing of val. Een onverwachte duw in de rug, een klap met een bidon of een ogenschijnlijk onschuldige tik kan al voldoende zijn. En toch wordt 30 tot 70% van dit soort momenten niet gemeld door atleten zelf.
Het belang van bewustwording is dus groot: hoe herken je een hersenschudding, hoe ontstaat ze, en wat zijn de gevolgen? Niet alleen voor de sporter, maar ook voor trainers, artsen en begeleiders is die kennis essentieel. Want één ding is zeker: beter één wedstrijd missen dan een heel seizoen. No brain, no game.
Het egoïstische brein
Hoewel het brein slechts een klein deel van ons lichaamsgewicht uitmaakt, eist het bij een hersenschudding het grootste deel van de energie- en herstelcapaciteit op. Die energie haalt het – vaak onrechtstreeks – uit spier- en botweefsel.
Een hersenschudding triggert een ontstekingsreactie: de eerste stap in het herstelproces. Daarbij komt het immuunsysteem in actie, met als bijwerking dat botten, pezen en spieren tijdelijk gevoeliger worden voor blessures.
Belangrijk hierbij zijn de zogeheten DAMP’s en SAMP’s – schade-geassocieerde moleculaire patronen. Deze moleculen komen vrij uit beschadigde of afstervende cellen na een trauma zoals een hersenschudding. Ze activeren onder meer de Toll-like receptoren (TLR), die een ontstekingsreactie in gang zetten.
Zo ontstaat er een systemische ontsteking, waarbij ook stoffen als TNF-alfa, IL-1β en IL-6 vrijkomen. Deze cytokinen stimuleren niet alleen hersenherstel, maar versnellen helaas en tijdelijk ook botafbraak (via activatie van osteoclasten, botafbrekende cellen) en remmen botopbouw (via remming van osteoblasten, botopbouwende cellen).
Kortom: het lichaam maakt na een impact op het hoofd een duidelijke keuze. Het brein krijgt voorrang – ten koste van de botten en pezen.
Herhaalde impact? Langdurig blessurerisico.
Bij chronische of herhaalde hersenschuddingen – zoals bij Kompany of Nardi – wordt deze verzwakkende werking versterkt. Het risico op spier-, pees- en botletsels stijgt aanzienlijk. Bijna alle studies wijzen op het zelfde: een impact op de hersenen geeft tussen 1,3 en 2,2 keer meer kans op een niet-contact blessure. Niet omdat de sporter ‘zwak’ is, maar omdat zijn lichaam tijdelijk een andere prioriteit heeft: het beschermen en herstellen van het brein.
Conclusie: een breinblessure stopt echt niet bij het hoofd
Een impact op het hoofd – zelfs een lichte – kan indirect leiden tot verzwakking van spieren, pezen en botten via ontstekingsmechanismen. Moleculen zoals DAMP’s spelen hierin een cruciale rol en verdienen meer aandacht binnen de sportgeneeskunde.
Meer begrip van deze processen kan blessures helpen voorkomen, betere begeleiding mogelijk maken, en bijdragen aan langere, gezondere carrières. Want uiteindelijk geldt voor elke sporter: je speelt en bent zo sterk als je brein toelaat.
Extra leesvoer in de krqnt
Jonas Withouck, link
Yanko Beeckman, link
Comments